Evropa se naoružava, mijenja se geopolitička ravnoteža

Švedska kompanija Sweden Ballistics (Swebal) najavila je izgradnju postrojenja za proizvodnju TNT-a, eksploziva koji se koristi u granatama, bombama i artiljerijskim projektilima.

Do kraja 2027. godine planiraju da proizvode više od 4.000 tona eksploziva godišnje, čime bi značajno doprinijeli povećanju evropske proizvodnje eksploziva, koja trenutno gotovo u potpunosti zavisi od jedne firme iz Poljske.

Rat u Ukrajini od 2022. godine razotkrio je nedostatke u evropskim kapacitetima za proizvodnju eksploziva i pogonskih sredstava, upozorava Financial Times. Odbrambeni sektor teško prati potražnju, a dodatni problem stvara činjenica da mnoge države čuvaju zalihe za sopstvene potrebe.

Evropska unija je zato pokrenula Inicijativu za povećanje proizvodnje municije (ASAP), u okviru koje je obezbijeđeno 500 miliona evra sa ciljem da se dostigne godišnja proizvodnja od dva miliona granata do kraja ove godine. Uz to, kroz Evropski odbrambeni fond (EDF), EU ulaže 7,3 milijarde evra za podršku istraživanju i razvoju naprednih vojnih tehnologija, uključujući dronove, protivraketne sisteme i vještačku inteligenciju za vojne potrebe.

“Naš cilj je jačanje odbrambenog sistema NATO država”, izjavio je Joakim Šjoblom, suosnivač i izvršni direktor Swebala, firme osnovane prošle godine, koja je u prvoj rundi finansiranja prikupila oko milion evra. Trenutno pregovaraju o dodatnim ulaganjima za nabavku mašina i opreme.

Dodao je da je interes proizvođača municije toliki da već razgovaraju o mogućnosti da se planirana proizvodnja udvostruči, a Evropa se bori i sa nestašicom nitroceluloze, poznate i kao „pamučni barut“, ključne komponente za izbacivanje projektila iz cijevi.

Šjoblom upozorava da sadašnja zavisnost od azijskih dobavljača među evropskim donosiocima odluka stvara osjećaj da “nema više vremena”. Plan švedskog startapa je da se sirovine za proizvodnju nabavljaju u krugu od 550 kilometara, s naglaskom na oblast oko Baltičkog mora.

Poljaci i Česi kao predvodnici

Poljska kompanija Nitro-Chem zasad je jedina u Evropi koja proizvodi TNT prema NATO standardima. Nedavno je potpisala ugovor vrijedan 310 miliona dolara za isporuku 18.000 tona TNT-a američkom vojnom dobavljaču, što se u Poljskoj tumači kao znak jačanja domaće odbrambene industrije.

Poljski koncern Grupa Azoty dogovorio je izgradnju fabrike za proizvodnju nitroceluloze i pogonskih goriva.

Prema Janu Marinovu iz češke grupe CSG, koja se prošle godine povezala s grčkom državnom firmom Hellenic Defence Systems kako bi obnovila staru fabriku u Lavriju, zavisnost od Poljske uskoro će se smanjiti. CSG je takođe nedavno preuzeo njemačku fabriku nitroceluloze, čime planiraju da ostvare potpunu vertikalnu integraciju u proizvodnji velikokalibarske municije.

Treba istaći i da Sjedinjene Američke Države rade na jačanju sopstvenih kapaciteta za proizvodnju TNT-a, te su najavile izgradnju postrojenja u Kentakiju.

Ratni startapovi

U novom ratnom pejzažu Evrope, nekoliko startapova igra značajnu ulogu. Njemačka firma Helsing, osnovana 2021. godine, ističe se razvojem naprednog softvera sa vještačkom inteligencijom koji unapređuje oružane sisteme i omogućava brže i preciznije donošenje odluka na bojištu. Pored toga, predstavili su i sopstveni borbeni dron HX-2, a osigurali su i finansijsku podršku da bi “pomogli članicama NATO-a, posebno onima u blizini Rusije”.

U Francuskoj, odbrambena kompanija Turgis & Gaillard razvija lansirno oružje dugog dometa pod nazivom Foudre. Dizajniran kao evropski odgovor na američki HIMARS, Foudre je mobilni sistem montiran na kamionu, sposoban za ispaljivanje precizno navođenih projektila, što ga čini ključnim dijelom evropske inicijative za veću odbrambenu samostalnost.

Belgijska firma Mecar, podružnica KNDS France, specijalizovana je za proizvodnju velikokalibarske municije i granata. Aktivno učestvuje u proširenju proizvodnih kapaciteta kako bi zadovoljila rastuće potrebe evropskih oružanih snaga.

Rumunski ROMARM, državna odbrambena korporacija, okuplja niz fabrika i istraživačkih instituta i proizvodi širok spektar vojne opreme – od vatrenog oružja i artiljerije do eksploziva i borbenih vozila, prenosi Jutarnji.

Nezavisne novine/Foto: Pixabay